سعادت ذهنی به مثابه توسعه ی انسانی

علی رغم تحقیقات پذیرفته شده در زمینه ی تاثیر فاکتورهای ژنتیکی و عوامل نورولوژیکی بر سعادت ذهنی[1] برخی محققان علوم اجتماعی نشان داده اند که فاکتورهای اجتماعی در تبیین سعادت ذهنی نسبت به فاکتورهای ژنتیکی و نورولوژیکی نقش موثرتری دارند. از جمله اینگلهارت نشان داده است که عوامل  اجتماعی و تاریخی تا 80 درصد توان تبیین سعادت ذهنی را دارند. در این مقاله به این سئوال پاسخ خواهیم داد که آیا در جامعه ی ما فاکتورهای اجتماعی بر سعادت ذهنی موثرند؟ و اگر موثرند تا چه حد توانایی تبیین آن را دارند؟ به این منظور به شیوه ی پیمایش و با اجرای طرح ملی ارزش های اجتماعی و فرهنگی ایرانیان، به بررسی میزان سعادت ذهنی در ایرانیان، مقایسه ی آن با دیگر جوامع و هم چنین بررسی عوامل اجتماعی موثر بر آن پرداخته ایم. نتایج تحقیق نشان می دهد: 1- میانگین سعادت ذهنی در ایرانیان 65/61 است که در مقایسه با دیگر جوامع پایین تر از کشورهای پروتستان مذهب با سطح بالای رفاه مادی و توسعه ی انسانی و بالاتر از کشورهای کمونیست با سطح پایین رفاه مادی می باشد؛ 2- عوامل موثر بر سعادت ذهنی ایرانیان احساس سلامتی، احساس آزادی در زندگی و از میان متغیرهای زمینه ای جنسیت، درآمد، وضعیت تاهل و تحصیلات است که تلفیقی از تئوری اینگلهارت[2] و استرلین [3] را تایید می کند؛ 3- ورود هم زمان فاکتورها و عوامل موثر در رگرسیون لجستیک ترتیبی نشان می دهد که این عوامل می توانند سعادت ذهنی را 2/14 تا 4/32 درصد تبیین کنند؛ 4- بیوه یا مطلقه بودن ، مجرد بودن، جنسیت (مرد)، و افزایش تحصیلات با سعادت ذهنی نسبت عکس داشته؛ میزان ارزیابی از سلامتی، میزان احساس آزادی در زندگی و درآمد با تاثیر مثبت بر میزان سعادت ذهنی اثرگذار هستند و سکونت در شهر یا روستا بر آن بی تاثیر است. [1] subjective wellbeing [2] inglehart [3] easterline